Yutma Bozuklukları
Yutma bozuklukları, yutma işlemi sırasında ağıza alınan su ya da katı besinlerin yemek borusuna gönderilirken, kas ya da sinir sistemi yetersizliklerinden kaynaklanan bozukluklardır.
Ağız (Oral) Fazı: Çiğneme ve katı ya da sıvı besinleri boğaza taşımada güçlük
Yutak (Farengeal) Faz: Yutmayı başlatmakta, katı ya da sıvı besinleri boğaza-yemek borusuna doğru itmekte ve besinlerin yanlış yola gitmemesi için hava yolunu kapatmada güçlük.
Mide borusu (Özofageal) Faz: Boğaz ve midedeki delikleri açma-kapamada ve yiyecekleri yemek borusu boyunca itmede güçlük.
- Felç, beyin travması, spinal kord zedelenmesi
- Parkinson, Multiple Skleroz (MS)
- Amyotrophic Lateral Skleroz (ALS)
- Müsküler Distrofi, Serebral Palsi
- Alzheimer
Baş ve Boyunun Etkilendiği Sorunlar
- Ağız, boğaz ya da özafagus kanseri
- Baş, boyun zedelenmesi ya da cerrahisi
- Dişlerin olmaması ya da takma dişlerin uygun olmaması
Bunların dışında birçok başka hastalık, durum ya da cerrahi müdahaleler yutma sorununa neden olabilir.
- Yetersiz beslenme ya da kuruluk
- Aspirasyon riski
- Yeme ve içme zevkinin azalması
- Yemek ile ilgili toplumsal etkinliklerde rahatsız olma
- Yeme, içme sırasında ya da sonrasında öksürme
- Yeme ya da içme sırasında veya sonrasında ıslak ses
- Çiğneme ya da yutkunma için gerekenden daha fazla çaba ya da zamana gereksinim duyulması
- Ağızdan katı ya da sıvı besin sızması ya da ağzın içine yapışması
- Yedikten sonra göğüste tıkanıklık
- Yeterince yemek yiyememe sebebiyle kilo kaybı
Alanında uzman olan bir dil ve konuşma terapistine başvurabilirsiniz.
- Hastanın tıbbi geçmişini ve belirtilere yönelik öyküsünü alır.
- Dudaklar, dil, çene ve sert damak gibi yutma ile ilgili kasların hareketini ve gücünü kontrol eder.
- Ağız ve boğazı etkileyen yutma sorunlarını değerlendirmek için testler yapar.
Tedavi genelde yutma sorununun nedenine, belirtisine ve tipine göre değişiklik gösterir. Dil ve konuşma terapisti;
- Daha etkili bir şekilde yutmaya yardımcı olacak alıştırmalar, duruşlar ve yöntemler,
- Daha güvenli, daha kolay yutmak için spesifik katı ve sıvı besinler önerir.
Yutma Bozuklukları Tedavisinde VitalStim Terapi Yöntemi
VitalStim Terapi yöntemi, disfaji (yutma bozukluğu) tedavisinde kullanılan ve en etkili sonuçları veren tedavi yöntemi olarak bilinmektedir. FDA (Food and Drug Administration) tarafından onaylanan VitalStim Terapi uygulamaları, Nöromasküler Elektiriksel Uyaranlar (NMES) ile yutma kaslarını güçlendirmesi ve yutmanın motor kontrolünün sağlaması için kullanılmaktadır. Yutma terapisi üzerine yapılan pek çok alan yazın çalışmaları VitalStim terapi yönteminin etkili olduğunu ve uyaran sonucu yutma becerisinin kazanımında ciddi başarı sağlandığı sonuçlarını ortaya koymaktadır.
Düşük elektrik akımlarıyla farengeal ve larengeal bölgelerdeki zayıf olan yutma kaslarını harekete geçirmeyi hedefleyen ve özellikle oral ve farengeal yutma bozukluklarının tedavisi amacıyla geliştirilmiş, girişimsel olmayan bir yöntemdir. VitalStim Terapi uygulamaları zayıf kasları güçlendirerek ve yeniden koordine ederek motor kontrolün sağlanmasına yardım etmeyi amaçlamaktadır. Yutkunma sürecinde öncül olan faringeal hareketin sağlanması için gereken kas gurubu üzerinde elektriksel uyarımlarla senkronize olarak harekete geçirilmesi ve yutma fonksiyonunun gerçekleştirilmesini sağlar. VitalStim yutama terapisi esnasında yardımcı araç olarak kullanılmaktadır. Rehabilitasyon sürecinin kısaltılmasına ve hasta konforu da sağlanmasına yardımcı olur.
Yutma Bozuklukları Tedavi Edilebilir…
VitalStim, yutma sorunu ve yutkunma güçlüğü yaşayan ve yutma anatomisinde görev alan sinirlerin herhangi birinde paralizi olmayan tüm bireylerde kullanılabilir. Nörolojik ve mekanik sorunlar kaynaklı tüm yutma güçlüklerinin rehabilitasyonunda güvenle uygulanabilinir.
VitalStim Terapisini uygulamadan önce yutma süreçleri değerlendirilir ve değerlendirme sonucu güçsüz bulunan kas gurubuna özgün elektorotların yerleşimine karar verilir. Elektrotlar hastaya yerleştirildikten sonra yutma için gerekli olan en uygun akım şiddeti ve uyarım tipi belirlenir. Hastaya cihaz bağlandıktan sonra, klinisyen yutma terapisini uygular. Terapi süresince elektiriksel uyarım 20 dk ile 45 dk arası sürer. VitalStim terapi sürecinin her bir basamağı yaklaşık 10-12 seanstan oluşmaktadır. Uygulanan terapi oturumları sonrası terapinin etkililiği çeşitli görüntüleme çalışmaları ile değerlendirilir.
- Önerilen tedaviye ve sorunu anlamaya yönelik sorular sorarlar.
- Tedavi planını sürdürmeye yardımcı olurlar.
- Egzersizler yapmasına yardım ederler.
- Önerilen yiyecek ve içecekleri hazırlarlar.
- Hastanın, besinlerin ne kadarını bitirdiğinin takibini yaparlar.
*Dil ve Konuşma Terapisti, ekip elemanı olarak vakanın yönetiminden sorumlu meslek uzmanıdır.
Kaynak: ASHA (AMERICAN SPEECH - LANGUAGE HEARING ASSOCIATION)
Online dil ve konuşma bozuklukları tedavisi için: https://npistanbul.com/online-dil-ve-konusma-terapisi
