Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisinde Tanı Yöntemleri
NÖRODİYAGNOSTİK YÖNTEMLER
Direkt Röntgenogram
Direkt kafa grafileri, özellikle kafa travmalı hastada ilk tanı yöntemidir. Kraniyumun genel biçimi, aynı zamanda kemik kırıkları, kemik erozyonu veya kemik hiperosetozu, orta hat kayması ve KİBAS bulguları hakkında bilgi verir.
Direkt grafiler spinal vertebral kolonun normal anatomisi ile hastalıkları hakkında bilgi verir. Boyun, sırt, bel ve kuyruk sokumu omurları ile kalça eklemleri değerlendirilerek kırık, çatlak, kayma gibi patolojiler saptanabilir. Skolyoz grafileri ile de sırt ya da belde eğrilik varlığı ve derecesi belirlenebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Bilgisayarlı Tomografi tüm intrakraniyal patolojilerin incelenmesi ve tanısında kullanılabilir. Gerekli hallerde intravenöz kontrast madde enjeksiyonu ya da lomber subaraknoid mesafeye suda eriyen kontrast madde enjeksiyonu kullanılabilir. Beyin BT görüntüleri ile ventriküler sistemin durumu ve boyutu, parankim içindeki doku yoğunluğu ve değişiklikleri, orta hat yapılarında kayma (shift) varlığı, kortikal sulkuslar ve Sylvian fissürün genişliği, multiple lezyon bulunup bulunmadığı, kafa kaidesi ve kalvaryumdaki değişiklikler değerlendirilir. Tüm spinal BT görüntüleme ile intra spinal lezyonun ekstra spinal uzantısının görüntülenmesi, lateral disk hernilerinin belirlenmesi , kemik kanalın ve faset eklemlerin boyutlarının belirlenmesi sağlanır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
MRG tekniği ile ekstra ve intrakraniyal yapıların ayrıntılı görüntüleri elde edilir. MRG tekniğinin BT’ye üstünlükleri; iyonizen radyasyon kullanılmaması, kemik artefaktı olmaması, erken serebral enfarkt, demiyelize plaklar gibi patolojilerin BT’de görüntü vermeden önce saptanabilmesi; hastanın pozisyonunu değiştirilmeden istenen planda (sagittal, koroner, aksiyel, oblik) kesit yapılabilmesidir. MR tekniğiyle tüm vertebral kolon, spinal kanal ve omurilik değişik açılardan ve net olarak görüntülenebilir. Spinal patolojilerin incelenmesinde BT’ ye üstündür.
3 TESLA MR
Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisi alanında tanı yöntemlerinin gelişmesi, hastalıkların daha doğru bir şekilde teşhis edilmesine olanak tanımıştır. Bu alandaki önemli bir tanı aracı, 3 Tesla Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) teknolojisidir. 3 Tesla MR, yüksek manyetik alan kullanarak vücut dokularının ayrıntılı görüntülerini oluşturabilme kapasitesine sahiptir. Beyin, omurilik ve sinir dokularının incelemesinde bu teknolojinin kullanımı oldukça yaygındır. Beyin tümörleri, kanamalar, sinir sıkışmaları gibi patolojilerin daha hassas bir şekilde tespit edilmesini sağlar. Ayrıca omurilik tümörleri, disk kaymaları ve diğer omurilik hastalıklarının değerlendirilmesinde etkilidir. 3 Tesla MR, daha yüksek çözünürlük ve kontrast sunarak cerrahların tedavi planlarını daha iyi oluşturmalarına yardımcı olur. Bu nedenle, beyin, sinir ve omurilik cerrahisinde tanı ve tedavi süreçlerinin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir.
Lomber Ponksiyon (LP)
Lomber ponksiyonla BOS basıncı ölçümü, mikroskobik inceleme için BOS örneği alınması, subaraknoid kanama tanısı, normal basınçlı hidrosefali tanısı ve BOS fistülü varlığında BOS drene edilerek basınç düşürülmesi ile tedavisi mümkündür. KİBAS şüphesi varlığında LP yapılmamalıdır.
Elektroensefelografi(EEG)
Skalp elektrotları aracılığıyla beynin spontan elektriksel faaliyetinin incelenmesidir. Klinik pratikte posttravmatik epilepsinin izlenmesinde, epilepsi cerrahisinin planlanmasında EEG’den yararlanılmaktadır.
Elektromyografi / Sinir İletim Çalışması (ENMG)
İğne EMG’si kas dokusu içinde ortaya çıkan elektriksel faaliyeti kaydederken sinir iletimi çalışması ise elektriksel uyarının periferik sinirdeki seyrini inceler. Bu yöntemler kas ve sinir hastalıklarının (myopati, nöropati) incelenmesinde temel yöntemlerdir. Beyin ve sinir cerrahisi pratiğinde periferik sinir kesilerinin, tuzak nöropatilerin, pleksus lezyonlarının, disk hernisi ve diğer nedenlere bağlı spinal kök lezyonlarının, intramedüller omurilik patolojilerinin tanısında vazgeçilmez tanı yöntemleridir.
Ultrasonografi(USG)
Hidrosefalide pediyatrik popülasyonda ön fontanelden yapılan ultrasonagrafiyle ventrikül boyut ve biçimini saptamak olasıdır. Ayrıca orbita tümörlerinin ve ekstra kraniyal karotid arter hastalıklarının tanısında da kullanılmaktadır.
İntraoperatif USG ise intrakraniyal veya intraspinal patolojilerin ameliyat sırasında görüntülenmesine olanak sağlar.
Nöroendokrin Çalışmalar
Hipofiz adenomlarında, diğer sellar ve suprasellar tümörlerde tümörün endokrin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla hipotalamik faktörlerin, ön hipofiz hormonlarının ve hedef organ hormonlarının serum düzeyleri ölçülür.
Biyopsi
Merkezi sinir sisteminin tümöral, enfeksiyöz, virütik, dejeneratif hastalıklarında kesin tanı ve tedavi planlaması için açık cerrahi veya stereotaktik yöntemle biyopsi yapılır. Nörapatilerde kesin tanı için sural sinir biyopsisi gerekebilir.
